Ochrona danych osobowych jest częścią prawa do prywatności, które jest jednym z podstawowych praw człowieka. W codziennych sytuacjach w szkole, u lekarza, na zakupach, podczas grania w gry, korzystania z portali społecznościowych, udostępniamy informacje o sobie, w tym swoje dane osobowe.
CO TO SĄ DANE OSOBOWE?
Dane osobowe to np. imię i nazwisko, adres zamieszkania, adres e-mail, PESEL, numer telefonu, nick (pseudonim używany w świecie wirtualnym zastępujący imię i nazwisko użytkownika). Dane osobowe to każda informacja dotycząca osoby, na podstawie której można tę osobę łatwo zidentyfikować. Pamiętajmy, że w sieci do identyfikacji użytkownika nie zawsze jest potrzebne imię i nazwisko – czasem wystarcza sam tymczasowy identyfikator (np. nick). To dość, by zebrać informacje o nas, które mogą być gromadzone i przekazywane dalej bez naszej świadomości.
CO TO SĄ DANE WRAŻLIWE?
Dane uważane za szczególnie chronione zwane są danymi wrażliwymi. Katalog danych wrażliwych obejmuje informacje osobiste między innymi dotyczące sfery intymnej, np. dane dotyczące zdrowia, nałogów, wyznania, przynależności społecznej, seksualności.
Kiedy i w jakich okolicznościach udostępniamy dane w sieci? Czy wiesz, kiedy faktycznie masz wybór?
Zakładanie konta czy rejestracja na różnych stronach, w komunikatorach internetowych, na portalach społecznościowych lub z grami on-line, zakładanie skrzynki mailowej – to sytuacje, kiedy najczęściej udostępniamy swoje dane. Zawsze warto zastanowić się, czy na pewno chcemy skorzystać z usługi i czy ta usługa rzeczywiście jest warta podzielenia się naszymi danymi w tak szerokim zakresie. Warto uświadamiać kiedy podanie danych jest konieczne i wymagane do świadczenia określonej usługi, a w jakich sytuacjach nie jest niezbędne. Podkreślenia wymaga, że wybór mamy tylko przed opublikowaniem danych, np. udostępnieniem postu (komentarz na forum dyskusyjnym) czy informacji o sobie. Informacje raz udostępnione w sieci zostają tam na zawsze.
Co może się stać, jeśli nierozważnie będziemy ujawniać swoje dane?
Gdy często i zbyt pochopnie podajemy swoje dane, ktoś może je wykorzystać np. do podszywania się pod nas. Ponadto, nasze hasło i dane mogą zostać skradzione, a konto przejęte przez obcą osobę. Szczególną ostrożność należy zachować przy korzystaniu z publicznie dostępnego, darmowego WiFi.
Czy należy pytać o zgodę na upublicznienie informacji o kimś w Internecie?
Warto rozmawiać o tym, jakie informacje udostępniamy w Internecie o sobie, o bliskich i innych osobach – czy naprawdę jest to potrzebne. Nikt bez zgody osoby trzeciej nie powinien udostępniać jej danych i wizerunku w sieci. Publikując zdjęcia w sieci, upowszechniamy nie tylko wizerunek sfotografowanych osób, ale wiele innych informacji np. dane o stanie majątkowym, gdy publikujemy zdjęcia z ekskluzywnych wakacji, sytuacji rodzinnej czy też o różnych ułomnościach i wadach. Należy szanować prywatność kolegi, koleżanki, rodzeństwa i całej swojej rodziny i oczekiwać tego samego od innych. A w przypadku, gdy opublikujemy informację na temat osoby trzeciej (komentarz, zdjęcie, filmik), a ta osoba poprosi o usunięcie materiału – należy spełnić taką prośbę.
JAK ZABEZPIECZYĆ SWOJE DANE?
Przy logowaniu do serwisów, portali należy stosować bezpieczne hasła, składające się z małych i dużych liter, cyfr i znaków specjalnych. Zwracamy uwagę na to, aby hasła dostępu do gier, komunikatorów, poczty elektronicznej i serwisów społecznościowych były różne.
Nie zapisujemy ich na urządzeniach, a przede wszystkim nie udostępniamy osobom trzecim. Pamiętajmy też o ich systematycznej zmianie, szczególnie w przypadku podejrzenia, że hasło zostało ujawnione.
Po zakończonej pracy w różnych serwisach i portalach zawsze wylogowujemy się. Gdy się nie wylogujemy, osoba, która usiądzie przy komputerze, może wykonać operacje z wykorzystaniem naszych danych osobowych. Podawanie się za kogoś innego może być niewinną zabawą, ale konsekwencje takiego działania mogą być poważne dla obu stron.
W przypadku korzystania z urządzeń mobilnych (smartfony, tablety) ciągłe wylogowywanie się i ponowne logowanie do różnych aplikacji może być uciążliwe, dlatego warto stosować zabezpieczenie blokujące dostęp do samego urządzenia.
PRZYKŁADY DOTYCZĄCE OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH:
„Przy rejestracji konta na jakimś portalu podaję tylko te dane, które są niezbędne do założenia konta. Nigdy nie podaję adresu zamieszkania, nie chcę żeby ktoś obcy wiedział gdzie mieszkam”.
„Rejestrując się na portalu z grami podałem swój numer telefonu. Wtedy zacząłem dostawać smsy, które jak się później okazało, były płatne”.
„Zastanawiam się, zanim jakąś informację opublikuję w sieci. Unikam podawania imienia i nazwiska czy adresu i numeru telefonu. Jeśli to możliwe, posługuję się nickami. Zwracam również uwagę, czy informacje, które publikuję o sobie nie są wrażliwe (np. dotyczące wyznania, relacji rodzinnych, stanu zdrowia) lub nie stawiają mnie w złym świetle.”
CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ:
! Ograniczam ilość udostępnianych danych, gdy rejestruję się lub korzystam z portalu. Podaję tylko te dane, które ułatwią moim znajomym kontakt ze mną.
! Nie udostępniam informacji o sobie nieznajomym w sieci. Gdy mam wątpliwości lub coś mnie niepokoi, zwracam się do dorosłego o pomoc.
! Stosuję bezpieczne hasła. Nie posługuję się jednym hasłem do wszystkich kont i nie udostępniam go innym osobom. Pamiętam o regularnej zmianie haseł.
! Bezpiecznie i odpowiedzialnie korzystam z Internetu, nie udostępniam więcej informacji o sobie niż jest to konieczne – chronię swoje dane osobowe, swoją prywatność i siebie.
! Nie udostępniam danych i wizerunku osoby trzeciej bez jej zgody.
! Podaję tylko informacje niezbędne do skorzystania z określonej usługi.
Hanna Strzelecka
